Inclinometer Tests

Temeltek, deneyimli personeli ile inklinometre okumaları konusunda projelerinizde tutarlı ölçümler yaparak sizlere destek sağlamaktadır. İnklinometre farklı noktalar ve kazık çukurları boyunca yatay desplasmanı ölçmek için kullanılan geoteknik ölçüm cihazlarından biridir.

İnşaat projeleri sırasında inklinometre ölçümleri en önemli geoteknik dataları sağlayan kaynaklardır.  Inklinometre genellikle iksa ve  derin temel işlerinde, zemin ve  duvarlarının yatay hareketlerini ölçmede oldukça işe yarar.  Diğer taraftan inklinometrelerin çubuklu inklinometreler ve yerleştirmeli olmak üzere iki kategorisi bulunmaktadır. Tüm projelerde kullanım söz konusu olduğunda sadece çubuklu inklinometrenin kullanılabildiğini ve bu kategorinin kullanım alanın geniş olduğu görülür.

İnklinometre, bir sondaj deliğine yerleştirilerek dik yönde oluşan hareketlerin ölçülmesini sağlamaktadır. İnklinometre aracılığı ile düşey doğrultuda deliğin iki tarafında 10 – 20o1lik sapmalar ölçülebilmekte, hareketin yeri, büyüklüğü ve yönü saptanabilmektedir.  Uygulama açısından sondaj kuyularına yerleştirilen ekstansometrelerle karşılaştırıldığında daha kullanışlı ve basit olduğu görülür. Bu yöntem ile üçüncü boyutta da hareketlerin ölçümü yapılabilmektedir. Tek bir inklinometre ile çok sayıda sondaj deliğinden ölçüm alınabilmesinin yanı sıra diğer yöntemlere nazaran ölçüm hassaslığının diğer yöntemlere göre daha yoğun olması bu yöntemin diğer bir özelliğidir. Bu açıdan kaya kütleleri ve zeminde oluşabilecek yavaş hareketlerin ölçümü alınabilmektedir.

İnklinometrc aleti algılayıcı (prob),, kayıt cihazı ve banlar arasındaki bağlantıyı sağlayan kablodan oluşur.. Gövdesi, paslanmaz çelikten, yapılmış olan algılayıcıların 2 değişik, tipi bulunmaktadır. Yanal yöndeki hareketlerin izlenmesinde kullanılan düşey inklinometre algılayıcıları tekerleklerin bulunduğu düzlemde diğeri ise bu eksene 90* dik durumda bulunan iki adet eksene sahiptir. Bu sayede boruda hem kuzey – güney hem de doğu – batı yönlerindeki sapmalar hesaplanabilir.

Algılayıcıdan alınan voltaj değerleri, algılayıcının uzun ekşilinin düşeyden olan sapması sonucu oluşan açıyla doğru orantılıdır. Yatay inklinometre algılayıcıları ise düşey yönde meydana gelecek şişme ve- oturma miktarlarının saptanmasında, kullanılmakta  olup çap ve boyları yine değişebilmektedir. Kayıt cihazı, algılayıcı kullanılarak kuyunun değişik derinliklerinden alınan verilerin saklanması amacıyla kullanılır. İnklinometre sisteminde, algılayıcı ile kayıt cihazı birbirlerine, çelik bir kılıf ile çevrilmiş, esnek ve suya karşı oldukça dayanıklı, metrik ve bölümlenmiş kablo ile bağlanmaktadır.

İnklinometre Aletinin Kullanımı

Yanal veya düşey yöndeki defarmasyonlann ölçülebilmesi için ilk olarak, hareketin beklendiği yerlere sondaj kuyularının açılması gerekir. Açılan kuyuların deformasyona uğramasını ve inklinometre borularının kendi eksenleri etrafında hareket etmesini engellemek için, bentonit çamur ile doldurulması gerekir.

Açılmış sondaj kuyularına, inklinometre borularının yerleştirilmesi sırasında, boruların iç yüzeylerinde bulunan ve birbirleriyle 90* açı yapan oluk çiftlerinden birisi A+, A- oluk çifti, diğeri ise B+, B- oluk çifti olarak kabul edilir. Algılayıcının daha kolay hareket etmesini ve yanal veya düşey yöndeki deformasyonlann daha yüksek, bir hassasiyet ve doğrulukta ölçülmesini, sağlayan oluklardan A+, A-oluk çifti, A+ oluğu muhtemel hareketin referans yönü olacak şekilde, beklenilen hareket yönü ile aynı doğrultuya getirilir. Bu kurala uygun olarak yerleştirilen 3 m boyundaki, inklinometre boruları birbirlerine özel bağlantılarla eklenerek, kuyu içine kuyunun derinliği kadar boru indirilir.

İnklinometre borularının yerleştirilmesi tamamlandığında kuyu inklinometre ölçümlerine hazır hale gelmiştir. Birinci grup ölçümlerin alınabilmesi için algılayıcının en üst tekerleği AOA referans yönüne (A+ oluğuna) getirilmeli ve kayıt cihazı ile bağlantısı sağlanarak kuyu tabanına kadar yavaş ve dikkatli bir şekilde indirilmelidir. Ölçümlerin hatasız alınabilmesi için algılayıcının kuyu. Tabanına temas etmesi gerekir. Kuyu tabanına indirilen algılayıcı, daha önceden karar verilen ve kayıt, cihazına, kaydedilen okuma aralığı kadar kablo ile yukarı çekilir ve kıskaç yardımıyla sabitlenir. Okuma aralıkları, ölçümlerin daha hassas yapılabilmesi için genellikle algılayıcının uzunluğu kadar alınır (500 mm.).

• Kayıt cihazının ekranında, görülen ölçüm değerleri alete kaydedilir. Bu işlem kuyu başına kadar 0.5 m aralıklarla devam ettirilir ve A+, B+ ölçümleri kaydedilir. İnklinometre borularının düzensizliğinden veya aletin sürüklenmesinden dolayı oluşabilecek hatalı ölçümlerin giderilmesi veya. en aza indirilebilmesi ve her derinlik için alınan ölçümlerin doğruluğunun kontrol edilebilmesi için, algılayıcı, yüzeye çıktığında. 1.80* çevrilerek tekrar1 koyu tabanına indirilir ve ilk grup ölçümlerin alınması sırasında yapılan, işlemler tekrarlanarak A-, B- ölçümleri kayıt cihazına, yüklenir.Algıyıcının 180° çevrilmesine bağlı olarak, aynı derinliklerden alınan A+, A- ve B+t B- değerleri birbirleriyle eşit büyüklükte fakat zıt işaretli, olmalıdır. Ölçüm değerlerinin birbirlerinden farklılaşması, ölçüm hatasının arttığını gösterir. inklinometre. ölçümlerinin ilki, sondaj kuyusunun eğri olarak, açılmış olabileceği ve kayma hareketinin hızlı bîr şekilde”‘gelişebileceği olasılıkları göz önünde bulundurularak, kuyu açıldıktan ve içine, inklinometre boruları yerleştirildikten, hemen, sonra yapılmalıdır. Kuyu herhangi bir1 harekete maruz kalmadan, alınan, bu ölçümden elde edilen veriler daha. sonra yapılacak ölçümlerde refejrans olarak kullanılacaktır. Ölçüm aralığı sondaj verilerinden yararlanılarak, beklenen kayma hareketinin hızına göre seçilmelidir.Hızlı bir hareketin beklendiği, sorunlu bölgelerde açılan kuyularda ölçüm aksları daha. kısa seçilirken, daha yavaş bir kayma hareketinin beklendiği bölgelerde açılan kuyularda ise ölçüm aralıkları daha uzun seçilebilir.
  

  İnklinometre Ölçümlerine Ait Hesaplamalar

  Muhtemel kayma yönü olarak, kabpj! edilen A+ yönünde meydana gelebilecek yanal hareketlerin yeri ve büyüklüğü, farklı derinliklerdeki farklı sapma, açılarının algılayıcı yardımıyla hesaplanması sonucu saptanabilmektedir. Kuyu tabanından itibaren her 0.5 m’de bir yıkarı çekilen algılayıcı yardımıyla alınan ölçüm, değerleri., gerçekte algılayıcının bulunduğu derinliklerde, algılayıcının uzun ekseninin, dolayısıyla inklinometre borusunun düşeyle yaptığı sapma miktarlarını gösterir.

  İki adet eksene- sahip olan düşey inklinometre problanile ilk. ölçümler sonucu A.+ ve B+,180° çevrilmesiyle yapılan ikinci aşama ölçümlerde ise A- ve B- değerleri

  elde edilir. Kuyunun tabanından yüzeye, doğru her 0.5 m’de bir kaydedilen A+, A-, B+, B- değerleri, RDG (mm.) = ± ‘(L/2) x SinG  (1) ilişkisiyle saptanmaktadır.

  Burada;

  RDG = Sapma miktarı

  ± = Harekelin yönü

  L/2 = .Algılayıcı (Prob) uzunluğunun yansı (metrik algılayıcılarda. 2.50 rnm’dir) B = Algılayıcının uzun ekseninin düşeyle yapmış olduğu sapma açısıdır.

  Ölçüm değeri (sapma miktarı), sapma, açısının sinüsü ile doğru orantılıdır. Diğer deyişle hareket, beklenen A+ yönünde giderek, artıyorsa, 0 açısı artacak bu da ölçüm, değerinin, artmasına neden, olacaktır. Eşitlikle hesaplanan sapma miktarları, sapma açılarının küçük olmasına bağlı olarak çok küçük değerler olarak bulunacaktır. Kayıt, işlemlerinin daha basite- indirgenmesi ve birçok gereksiz sıfır rakamıyla işlem, yapılmasını ortadan kaldırmak için yukarıda gösterilen eşitlikten, bulunan sapma miktarları 100 ile çarpılır.

  RDG (10″2 mm) = (250 x. Sin©) x 100 (2)

  Algılayıcının en üst tekerleği A+ oluğunda kuyunun, her 0.5 metresindeki sapma, miktarları 2 numaralı eşitlik kullanılarak hesaplanır. Bu sapma, miktarları algılayıcının orta noktasının bölündüğü derinliğe aittir. Algılayıcının, alt tekerleğinin, bulunduğu derinliklerdeki sapma, miktarları ise, birinci grup ve algılayıcının. 1.80°

  çevrilmesiyle yapılan ikinci, grup ölçümler sonucu kuyunun aynı derinliklerde hesa.pla.nan, eşit büyüklükte fakat zıt işaretli sapma, miktarlarının farkı alınarak bulunur.

  Yukarıda anlatılan hesaplamaları basitleştirebilmek ve hesapları grafikler halinde gösterebilmek için Graham ve Sinco tarafından, bilgisayar programları da hazırlanmıştır.