Mini Kazık Nedir?
Mini Kazık, büyük makinlarının girişinin mümkün olmadığı ve riskli olduğu yerlerde uygulanan bir derin temel uygulamasıdır ve temel uygulamalarında etkili sonuçlar verir.
Zemin iyileştirme ve iksa uygulamalarında yaygın olarak kullanılan 25-30 cm çaplı kazık uygulamaları mini kazık olarak adlandırılmaktadır. Mini kazık makineleri ebatlarının fore kazık ve jet grout sistemlerine göre ebatlarının küçük oluşu tercih sebebidir. Portatif kazık makineleri ile micro ve mini kazık uygulamaları bina içlerinde dahi yapılabilmektedir. Plansız ve çarpık kentleşme nedeniyle büyük kazık makinelerinin iş mahalline naklinde ve çalıştırılmasında zorluklar yaşanmaktadır. Mini Kazıklar 12-15 m. derinliğe kadar olan iksa uygulamalarında ankrajlı olarak ve temel altlarında zemin iyileştirme işlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Mini kazık uygulamalarında kazık makinesi ile delgi işlemini takiben hazırlanan demir donatısı kuyu içerisine indirilir. Donatı indirilmesini takiben kuyuya beton dökümü yapılarak mini kazık uygulaması tamamlanır. Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu zeminlerde beton dökümü yapılamamaktadır (kazıklar boş çıkar). Bu tür sulu zeminlerde demir donatıya enjeksiyon hortumları bağlanır. Donatı indirildikten sonra kuyuya beton yerine mıcır dökülür. Daha sonra donatı ile berber kuyuya indirilen enjeksiyon hortumlarından aşağıdan yukarıya doğru çimento şerbeti basılarak mıcırların arasındaki suyun yukarı çıkması ve yerini çimento şerbetinin alması sağlanır.
İksa uygulamalarında mini kazıklar üst kısımlarında bırakılan donatı filizlerine yapılan başlık kirişleri ile birbirine bağlanarak birlikte çalışması sağlanır. İksa uygulamalarında yaygın olarak ankrajlı olarak kullanılmaktadır
Delme, yerinde dökme, betonarme, kazıların delme işlemi, yüksek tork kapasitesine sahip kendi, hidrolik delgi makineleri ile yapılmalıdır.
Delmeye, gerekli proje derinliğine ulaşıncaya dek, seçilen yöntemlerle devam edilecektir. Delgi işlemi burgu veya delici matkap ve tij elemanı ile yapılabilir.
delgi düşeyliği ilk iki tijde ölçülecek, kazık boyunca düşeyden sapma miktarının kazık toplam boyunun %2 sinden fazla olmasına izin verilmeyecektir. Delgi işlemi esnasında gerekmedikçe su kullanılmamalıdır.
Yer altı su seviyesi altında çalışılırken göçme olasığına karşı gerekirse önce çimento enjeksiyonu verilmeli veya muhafaza borusu kullanılmalıdır.
MİNİ KAZIK YAPIM YÖNTEMİ
Bu yapım yöntemi mini kazık imalatı için gerekli makine, ekipman ve malzemenin seçimi ile hazırlama, uygulama ve kontrol yöntemlerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Enjeksiyonlu mini kazık imalatında, “(DIN 4128 Small diameter injection piles (cast-in-place concrete piles and composite piles)” ,standardı esas alınacaktır.
ÇALIŞMA SAHASININ HAZIRLANMASI
İnşaat sahası ve yolları makine ve personelin verimli çalışarak planlanan günlük imalat miktarlarının yapılabilmesi ve imalat kalitesine ulaşılabilmesi için düzgün ve kuru tutulmalıdır.
Delgi makinesi, paletli vinç, beton mikseri, beton pompası ve sair ağır iş makinelerinin on cm ’den fazla batmadan çalışmalarına imkan sağlayacak biçimde düzeltilip, sıkıştırılacaktır. Dolgular delme işini zorlaştırmayacak uygun malzemelerle yapılacaktır.
Çalışma sahasında uygun yüzey drenaj sistemi tesis edilerek platformun kuru kalması sağlanacaktır.
Foraj malzemesi ve yer altı suyu sürekli olarak sahadan uzaklaştırılarak çalışma sahasının bozulması önlenecektir.
ZEMİN BİLGİLERİ
Uygulama projeleri ve yapım yöntemleri zemin raporlarına göre belirlenecektir.
ÇEVRE BİLGİLERİ
Yer altında ve üstündeki delmeyi zorlaştıran beton ve çelik engeller, altyapı kanalları resmi kuruluşlarca yazılı tespit yaptırılarak işveren tarafından kaldırılması sağlanacaktır.
KAZIKLARIN YERLEŞTİRİLMESİ VE İMALAT TOLERANSLARI
Kazıkların zemine işaretlenmesi uzman ölçüm ekibi tarafından tek tek yapılacaktır.
Kazıkların planda, düşeyde ve eğimindeki sapma miktarları toleransları aşamaz.
Kazıkların yerleştirme sırası daha önce yapılmış olan kazıkları yerlerinden yatay ve düşey doğrultularda minimum derecede hareket ettirecek şekilde olacaktır.
Bir kazık bitiminden en az 24 saat geçmeden 3 çap çevresinde delgi yapılmayacaktır.
DELGİ İŞLERİ
Delme, yerinde dökme, betonarme, Ø15-35cm çaplarında kazıkların delme işlemi, yüksek tork kapasitesine sahip kendi, teleskobik kuleli hidrolik delgi makineleri ile yapılacaktır.
Kayadaki soket boyu için projesinde standartlara uygun olarak belirlenmiş gelen yükleri taşıyabilecek soket boyu kontrol edilerek uygulanacaktır. Proje müellifinin öngördüğünden daha zayıf veya daha sert, farklı bir zeminle karşılaşılması durumunda, zemin sınıflarının derinliğe göre değişimini gösteren kuyu logu doldurulacak ve gerekli düzeltmeler yaptırılacaktır.
Delmeye, gerekli proje derinliğine ulaşıncaya dek, seçilen yöntemlerle devam edilecektir.
Delgi işlemi burgu veya delici matkap ve tij elemanı ile yapılabilir.
Delgi düşeyliği ilk iki tijde ölçülecek, kazık boyunca düşeyden sapma miktarının kazık toplam boyunun %2 sinden fazla olmasına izin verilmeyecektir. Delgi işlemi esnasında gerekmedikçe su kullanılmayacaktır.
Forajdan çıkan malzeme, kuyu ağzından uzaklaştırılacak ve enjeksiyonu yapılmamış kuyuların ağzı kapalı tutulacaktır. Yer altı su seviyesi altında çalışılırken göçme olasılığına karşı gerekirse önce çimento enjeksiyonu verilmeli veya muhafaza borusu kullanılmalıdır.
Delgi yöntemi, kullanılacak makine ve ekipman, malzemelerin cinsi ve miktarı zemin ve kaya özelliklerine bağlı olarak değişir. Kohezyonlu zeminlerde sondaj sıvısı ile yapılan delginin, gücünde meydana getirdiği azalma dikkate alınacaktır.
Bu tür gerekli teknik bilgilerin toplanıp irdelenmesi sonunda aşağıda listelenen delgi yöntemlerinden birinin kullanılmasına karar verilir.
a) Burgu{auger}kullanılarak delgi (hava gerekebilir.)
b) Kaya matkabı {rock bit}ile delgi (hava veya su gereklidir.)
c) Üstten vurmalı çekiç {top hammer}ile delgi (hava gereklidir.)
d) İçten vurmalı çekiç {down the hole hammer}ile delgi (hava veya köpük gereklidir.) [Bu metot kaya delinmelerinde kullanılır.]
e) Odex ile delgi (Aşırı yüklenmiş zeminlerde uygulanabilir.Üstten vurmalı çekiç ve DTH çekiç versiyonları mevcuttur.)
Sondaj kılavuzu borusu (muhafaza borusu) {casing}ile delgi [ Bu sistemde muhafaza borusu delik çeperlerindeki olası bir çökmeyi engellediği gibi ayrıca da matkap/burgu ucunun ilerlemesini kolaylaştırır. Kılavuz zarf borunun dönüş istikameti, döner matkap ucunun dönüş istikametinin tersinedir.]
DONATI KAFESİ HAZIRLANMASI VE KUYULARA İNDİRİLMESİ
7.1.Betonarme demirlerin üretici firmasından üretim ve çekme deney sertifikası alınacaktır.
7.2.Donatı kafesinin kirlenmemesi için donatı montaj sahası ve foraj sahası temiz tutulmalıdır.
7.3.12 m’yi geçen kafeslerin eklenmesi için bağ teli kullanılacak, donatı kafesinin çok ağır ve uzun olması halinde bağlantı kaynakla veya gerekirse klemens gibi bağlantı elemanıyla yapılacaktır.
7.4.Hazırlanan donatı kafesi beton pas payı takozları ile teçhiz edilip, servis vinci kullanılarak, kafesin dağılmaması için doğru yerinden yavaşça kaldırılıp taşınacak ve kuyulara indirilecektir.
7.5.Kuyulara indirilen donatının, üst yapı için gerekli filiz boyu kadar dışarıda kalmasına dikkat edilecek, donatı kaçmasına hiçbir şekilde izin verilmeyecektir.
7.6.Gerekirse, nervürlü yuvarlak donatı yerine, yeterli kesit alanına sahip boru kullanılacaktır.
KAZIKLARIN BETONLANMASI
8.1.Beton, gerekli deney raporlarını ve istenilen zaman, miktar ve süreklilikte hizmet verebilen firmalardan temin edilecektir.
8.2.Delme işlemi biter bitmez donatı kafesi kuyuya yerleştirilecek, en geç aynı gün içinde beton dökümüne geçilecektir.
8.3.Kuyu başına gelen beton yüksek slamplı olmalı (katkılı betonda 16-18 cm değerine sahip) ve prize başlama süresi minimum 3 saat olmalıdır.
8.4.Betonlama, beton pompası veya doğrudan boşaltma ile sürekli bir şekilde yapılacaktır. Döküm hızı en az 15 m³/saat olacak şekilde deliğe doldurulacaktır.
8.5.Beton kuyu içinde yükseldikçe, vibrasyon uygulanacak ve betonlama işlemi kuyu ağzından temiz beton gelene dek devam ettirilecektir.
8.6.Betonlama bittikten sonra, beton taze iken kazık üst kotuna göre tesviye edilecektir.
KAZIKLARIN ENJEKSİYONLA YAPILMASI
9.1. Kazıklar için betonlama şartları oluşturulamıyorsa (derin kuyu, yer altı suyu durumu ve kuyu içi yıkıntı olması vb) kazık imalatı enjeksiyon uygulaması ile yapılabilecektir.
9.2. Bu durumda imalatta çimento, kırmataş ve temiz su kullanılacaktır. Enjeksiyon karışım oranı ise ~0,50 olmalıdır. (50kg su / 100kg çimento)
9.3. Enjeksiyon yapımında kullanılacak makine ve ekipmanlar basınçlı enjeksiyon pompası, mikser, dinlendirici ve enjeksiyon hortumlarından ibarettir.
9.4. 20/4-6 PE hortum, projeye uygun olarak hazırlanan donatı kafesi boyunca donatı dibine ulaşacak şekilde bağlanacaktır. PE hortuma kuyu dibi civarında 50cm ara ile 3-5 adet delik açılarak geçici olarak bant ile kapatılacaktır.
9.5. Delme işlemi biter bitmez sürede donatı kafesi kuyuya yerleştirilecek ve kuyu, ağzına kadar kırmataş ile doldurulacaktır. Enjeksiyon istasyonunda hazır olan karışım, donatıya bağlı PE hortum vasıtası ile yaklaşık 5 bar’ lık pompa basıncı ile kesintisiz olarak kuyuya verilecektir. Enjeksiyon alışı kuyu ağzından temiz enjeksiyon karışımı gelene kadar sürdürülecektir.
9.6. İlk enjeksiyonun yapılmasında 1-2 saat sonra kuyu ağzındaki enjeksiyon seviyesinin düştüğü gözlenirse aynı PE hortum vasıtasıyla ikinci enjeksiyonlama işlemi yapılacaktır.
MALZEMELER
10.1 Çimento: 28 günlük basınç mukavemeti en az 325 Kg/cm2 olan çimento kullanılacaktır.
10.2 Su: Enjeksiyon karışımında kullanılacak su, tortu ve yabancı katı maddelerden arındırılmış, çimentoya zarar vermeyecek tatlı su olacaktır.
10.3 Kırmataş: Mini kazıkların enjeksiyonla yapılması durumunda imalatta kullanılacak kırmataş ~5-15mm (2 no.) çapında ve temiz olacaktır.
MAKİNE VE EKİPMANLAR
11.1. Delgi makinesi: Uygulama projesinde öngörülen derinliğe kadar yukarıdaki yöntemlerden biri ile delgi yapabilecek kapasitede delgi makinesidir.
11.2. Enjeksiyon Seti: Su ile çimentoyu karıştırarak hazırlayan karıştırıcı ve dinlendirici kazanlar ve enjeksiyonu deliğe basınçla iletebilen pompadan oluşan settir.
KAYITLARIN TUTULMASI RAPORLAMA
Günlük şantiye çalışma raporunda kazığın boyutu, yeri, numarası ve boyu mutlaka yer almalıdır.
İşverenin istemesi halinde kazık imalatında beher kazık için DIN 4128 standardı esaslarına uygun aşağıdaki listelenen bilgiler (E.NO:10 MİNİ KAZIK İMALAT RAPORU) kayda geçirilecektir.
1) Kazık yeri, no’su ve üst kotu,
2) Kazık foraj derinliği ve taban kotu,
3) Geçilen zemin tabakaları ve kotları,
4) Kullanılan su/çim oranı, beton-çim. miktarı ve niteliği,
5) Kullanılan donatının tanımı,
6) Açıklamalar kısmında kaplama borusu sürüldü ise derinliği ve varsa diğer özel bilgiler yer alır.